Veel plat­forms maken graag gebruik van de voor­de­len van het inzet­ten van zzp’ers. Ont­wik­ke­lin­gen op het gebied van het arbeids­recht doen de vraag rij­zen in hoe­ver­re plat­forms terecht van deze voor­de­len genie­ten en wat voor (finan­ci­ë­le) risico’s zij hier­bij lopen. Steeds vaker blij­ken zzp’ers – hoe­wel onbe­doeld – tóch als werk­ne­mers te kwa­li­fi­ce­ren, met alle (finan­ci­ë­le) con­se­quen­ties van dien. Deze her­kwa­li­fi­ca­tie kan de ver­dien­mo­del­len van plat­forms in gevaar bren­gen. In deze blog infor­me­ren we u graag over de laat­ste stand van zaken.

 

Plat­for­mar­beid, hoe zat het ook alweer?

Wan­neer arbeids­krach­ten tegen beta­ling hun dien­sten ver­le­nen aan per­so­nen of bedrij­ven (opdracht­ge­vers) via een bemid­de­lend plat­form waar­op zij hun dien­sten aan­bie­den, kan dit wor­den aan­ge­duid als plat­for­mar­beid. Over het alge­meen wordt slechts een beroep gedaan op de arbeids­krach­ten voor zover hier van­uit de opdracht­ge­ver vraag naar is. Zo gold bij­voor­beeld bij Uber dat een dri­ver pas werk­zaam­he­den kon ver­rich­ten tegen beta­ling, nadat een pas­sa­gier (opdracht­ge­ver) via de app om een taxi­rit had ver­zocht. Is er daar­en­te­gen geen vraag, dan is er ook geen werk of ver­goe­ding voor de arbeids­kracht. Dit is één van de rede­nen om te kie­zen voor de inzet van zzp’ers. Het risi­co van geen werk, kan immers bij de zzp’er wor­den gelegd. Maakt een werk­ver­schaf­fer daar­en­te­gen gebruik van werk­ne­mers, dan hoort dit risi­co in prin­ci­pe voor reke­ning van de werk­ge­ver te komen. Veel plat­forms maken dan ook gebruik van zzp’ers in plaats van werk­ne­mers.

Plat­for­mar­beid kent een groot sca­la aan ver­schil­len­de ver­schij­nings­vor­men, met ieder hun eigen pro­ble­ma­tiek. Hier­bij zijn grof­weg twee ver­schil­len­de vor­men van elkaar te onder­schei­den.

De eer­ste vorm kan wor­den aan­ge­duid als “bemiddeling/matching”. Hier­bij matcht het plat­form een zzp’er en opdracht­ge­ver aan elkaar, waar­na deze par­tij­en onder­ling met elkaar con­trac­te­ren. Denk hier­bij bij­voor­beeld aan de werk­wij­ze van Tem­per. Ten aan­zien van dit plat­form zal de rech­ter bin­nen­kort uit­spraak doen over de vraag of deze Tem­per-arbeids­krach­ten eigen­lijk als werk­ne­mer kwa­li­fi­ce­ren. Wij zijn net zo benieuwd als u, en hou­den u hier­van uiter­aard op de hoog­te.

De twee­de vorm betreft “tus­sen­komst”. Bij deze vari­ant slui­ten de arbeids­krach­ten en opdracht­ge­vers door­gaans ieder afzon­der­lijk een over­een­komst met het plat­form. Veel­voor­ko­mend is dat de arbeids­kracht ver­vol­gens dien­sten ver­leent ten behoe­ve van de opdracht­ge­ver, ter­wijl de arbeids­kracht en opdracht­ge­ver onder­ling geen con­trac­tu­e­le ver­hou­ding met elkaar heb­ben. Het plat­form komt er dus als het ware tus­sen. Hier­bij kan gedacht wor­den aan het voor­ma­li­ge Deli­veroo-plat­form. Over Deli­veroo oor­deel­de de Hoge Raad ruim een jaar gele­den al dat de maal­tijd­be­zor­gers werk­zaam waren op basis van een arbeids­over­een­komst (zie hier­over onze eerdere blog).

 

Recen­te ont­wik­ke­lin­gen

Als werk­ne­mers onte­recht als zzp’ers wor­den aan­ge­duid, wordt er gespro­ken van schijn­zelf­stan­dig­heid. Bij zowel de Euro­pe­se als Neder­land­se regu­le­ren­de instan­ties staat het tegen­gaan van schijn­zelf­stan­dig­heid hoog op de agen­da. Zo wordt met het voor­lo­pi­ge akkoord voor de Euro­pe­se richt­lijn betref­fen­de plat­form­werk (zie onze eerdere blog) beoogd plat­form­wer­kers meer arbeids­rech­te­lij­ke bescher­ming te bie­den. Op nati­o­naal vlak is wet­ge­ving in de maak die de hui­di­ge stand van de recht­spraak over het beoor­de­len van arbeids­re­la­ties vast­legt en zodoen­de ver­dui­de­lijkt wat in prin­ci­pe nu al geldt naar Neder­lands recht (lees meer over het wets­voor­stel VBAR in deze blog). Daar­om is het ook nu al rele­vant in kaart te bren­gen wat tot nu toe op basis van de recht­spraak geldt met betrek­king tot plat­for­mar­beid. Nu op kor­te ter­mijn uit­spraak wordt ver­wacht in de Tem­per-zaak, zal deze blog zich beper­ken tot de stand van zaken die voor­al aan­sluit op de “tussenkomst”-vorm van plat­for­mar­beid. Zodra de uit­spraak van Tem­per er is, zul­len we uiter­aard nader stil­staan bij de matching/bemiddelingsvorm van plat­for­mar­beid.

 

Plat­for­mar­beid: tus­sen­komst

Gezag

Een belang­rijk onder­scheid tus­sen zzp’ers en werk­ne­mers heeft te maken met de mate van gezag dat de werk­ver­schaf­fer (het plat­form) uit­oe­fent. Het vast­stel­len van dit gezag is com­plex en hangt af van meer­de­re fac­to­ren. Gezag kan onder ande­re blij­ken uit de moge­lijk­heid om inhou­de­lij­ke instruc­ties en aan­wij­zin­gen te geven over de wij­ze waar­op de werk­zaam­he­den wor­den uit­ge­voerd, of om instruc­ties te geven over waar en wan­neer er moet wor­den gewerkt. Oefent het plat­form geen gezag uit, dan is er in prin­ci­pe geen spra­ke van een arbeids­over­een­komst.

­Algo­rit­men: modern werk­ge­vers­ge­zag

Een inte­res­san­te ont­wik­ke­ling is dat plat­forms vaak niet direct zelf instruc­ties geven, maar gebruik maken van algo­rit­men die vraag en aan­bod bij elkaar bren­gen. Dit algo­rit­me kan de arbeids­krach­ten fei­te­lijk instru­e­ren op een manier die lijkt op werk­ge­vers­ge­zag. De Rechtbank Amsterdam noem­de dit in de Uber-zaak in 2021 al het “modern werk­ge­vers­ge­zag”. Bij Uber bij­voor­beeld zorg­de het algo­rit­me ervoor dat chauf­feurs wer­den uit­ge­logd als zij te vaak rit­ten annu­leer­den. Dit beïn­vloed­de wan­neer en hoe de chauf­feurs kon­den wer­ken, ondanks de schijn­ba­re vrij­heid om rit­ten te allen tij­de te annu­le­ren. Ande­re voor­beel­den zijn het op basis van de ver­rich­te werk­zaam­he­den toe­ken­nen van (finan­ci­ë­le) belo­nin­gen of sanc­ties aan de arbeids­krach­ten, geba­seerd op beoor­de­lin­gen van klan­ten.

Alge­me­ne voor­waar­den

Boven­dien kan het gebruik van alge­me­ne voor­waar­den een risi­co vor­men. Een plat­form kan als voor­waar­de stel­len aan de arbeids­krach­ten dat zij slechts werk­zaam­he­den via het plat­form mogen ver­rich­ten, als zij de alge­me­ne voor­waar­den accep­te­ren. In wezen wor­den de voor­waar­den waar­on­der de arbeids­krach­ten wer­ken aldus een­zij­dig opge­legd. Ook dit vormt een indi­ca­tie voor werk­ge­vers­ge­zag. Dit geldt te meer indien zij ook gehou­den zijn even­tu­e­le een­zij­di­ge wij­zi­gin­gen van die voor­waar­den te accep­te­ren om toe­gang tot het plat­form te behou­den.

Gewo­ne bedrijfs­ar­beid

Hoe­wel de vraag of de werk­zaam­he­den van de arbeids­krach­ten tot de nor­ma­le bedrijfs­uit­oe­fe­ning beho­ren in het alge­meen rele­vant is, ver­dient het in de con­text van plat­forms toch bij­zon­de­re aan­dacht. Zo over­woog het Gerechtshof Amsterdam in de Deli­veroo-zaak dat het bezor­gen van maal­tij­den de kern­ac­ti­vi­teit van Deli­veroo was, wat indi­ca­tie vorm­de voor het uit­oe­fe­nen van werk­ge­vers­ge­zag over de bezor­gers. Dus met name voor plat­forms die hun ver­dien­mo­del hoofd­za­ke­lijk base­ren op het werk van arbeids­krach­ten is het van belang reke­ning te hou­den met dit risi­co.

 

Afslui­ting

De juri­di­sche ont­wik­ke­lin­gen omtrent het onder­scheid tus­sen zzp’ers en werk­ne­mers bin­nen plat­for­mar­beid staan niet stil. Dat zien we natuur­lijk terug in de recen­te recht­spraak. Denk bij­voor­beeld aan de recen­te con­clu­sie van de A.G. in de zaak van Hel­pling, maar ook Uber, Deli­veroo en de te ver­wach­ten uit­spraak inza­ke Tem­per. Vol­gen­de week zul­len wij nader ingaan op de recen­te con­clu­sie van de A.G. in de zaak van Hel­pling. Is nou spra­ke van een uit­zen­dover­een­komst of een arbeids­over­een­komst, en zo ja, met wie? De menin­gen in de recht­spraak zijn nog flink ver­deeld. Het woord is over­dui­de­lijk aan de Hoge Raad.

Dit neemt niet weg dat geen afwach­ten­de hou­ding moet wor­den aan­ge­no­men. Het is van cru­ci­aal belang voor plat­forms om de juri­di­sche risico’s en ver­plich­tin­gen goed te begrij­pen bij het inzet­ten van zzp’ers en de diver­se moge­lijk­he­den scherp te heb­ben. Ons team staat klaar om u te voor­zien van op maat gemaakt advies en om u te hel­pen navi­ge­ren door deze com­plexe juri­di­sche omge­ving. Neem con­tact met ons op voor meer infor­ma­tie en onder­steu­ning.

Meer weten over alles omtrent het onder­werp zzp? Klik dan hier!