Het is een illu­sie dat het ooit weer een­vou­di­ger wordt: de com­plexer wor­den­de samen­le­ving is here to stay. Hoe ga je daar­mee om?

‘Com­plexi­teit gaat niet alleen over tech­niek, het gaat ook over hoe je een pro­bleem, en de men­sen die erbij betrok­ken zijn, bena­dert – bekijk onder­staan­de video met Bart Wolters

Kan het niet sim­pe­ler? Alle­maal ver­zuch­ten we dit wel­eens. Het tem­po van ont­wik­ke­lin­gen en inno­va­ties en nieu­we inzich­ten ligt zo ont­zet­tend hoog dat het voor een nor­maal mens niet bij te benen is. Tegen de tijd dat die prach­ti­ge inno­va­tie van van­daag leidt tot een daad­wer­ke­lij­ke pro­duct­pro­po­si­tie, is ze door een com­bi­na­tie van actu­e­le­re inzich­ten en nieu­we tech­no­lo­gi­sche ont­wik­ke­lin­gen al links en rechts inge­haald door nieu­we, bete­re en effi­ci­ën­te­re idee­ën.

‘Wie zegt: het is te com­plex, zegt: ik vind dit te zwaar’

Deal with it, is hier het eni­ge devies. Want com­plexi­teit is geen inci­dent, trend of tij­de­lijk ver­schijn­sel. Het is niet ‘op te los­sen’, het is als feno­meen op zich­zelf niet te ver­een­vou­di­gen, het ís er sim­pel­weg.

Een gro­te valkuil voor bestuur­ders is com­plexi­teit als excuus te gebrui­ken om din­gen níet te doen. Om de con­fron­ta­tie met actu­e­le ont­wik­ke­len uit de weg te gaan, ‘omdat het zo inge­wik­keld is’. Wie zegt: ‘dit is te com­plex’, zegt eigen­lijk: ‘we vin­den dit te zwaar’.

Dat lijkt me een fun­da­men­teel ver­keer­de bena­de­ring. Die ten kos­te gaat van groei en ont­wik­ke­ling. Com­plexi­teit is een gege­ven. En zoals met alles wat gege­ven is, is de ham­vraag: wat doe je ermee?

Mijn insteek: com­plexi­teit heeft een sterk posi­tie­ve kant! Het dwingt je name­lijk als bestuur­der en als orga­ni­sa­tie om je van alle ruis en bal­last te ont­doen: het dwingt je om tot de daad­wer­ke­lij­ke kern te komen. Want ja, zaken wor­den inge­wik­kel­der, maar negen van de tien keer maken we de zaken met elkaar ook nog eens inge­wik­kel­der. En dat heb je zelf in de hand.

‘Oplos­sen com­plexi­teit begint met kun­nen inle­ven’

Om daad­wer­ke­lijk tot die kern te komen, moet je ook in staat zijn afstand te nemen. En men­sen bij elkaar te bren­gen. Dat vraagt boven alles om inle­vings­ver­mo­gen. Empa­thie. Wat je doet met com­plexe situ­a­ties is: leef je in, pel het af, ana­ly­seer het. Waak ervoor in details te ver­zan­den, maar dwing jezelf om con­cep­tu­eel en qua struc­tuur écht goed door te den­ken. Trap niet in de valkuil dat je meent dat com­plexe omstan­dig­he­den zijn op te los­sen met nog meer pro­ces­sen en bor­gings­me­cha­nis­men – dat draagt alleen maar bij aan nog meer ruis, en dus aan nog meer com­plexi­teit.

Als advo­caat is dat eigen­lijk mijn groot­ste bij­dra­ge in com­plexe pro­jec­ten of onder­han­de­lin­gen. Niet zel­den heb ik met tot wel twin­tig ver­schil­len­de per­so­nen te maken in een pro­ject, die alle­maal hun eigen doe­len, kennis, wen­sen en eigen­schap­pen heb­ben.

Mijn rol: het pro­ject voor ieder­een naar een goed ein­de bren­gen. Zon­der inle­vings­ver­mo­gen kan dat niet. Wat ik doe, is voor­al: luis­te­ren en vra­gen stel­len. Je moet zaken wíl­len begrij­pen. Nieuws­gie­rig zijn. Wat is de ach­ter­grond van iemand? Waar­om wil­len ze dit? Wel­ke keu­zes maak­ten ze tot nu toe en waar­om? Dat kun je uit­vra­gen. En zo cre­ëer je lang­zaam aan­slui­ting. En als er aan­slui­ting is, kom je snel­ler met elkaar tot de kern, tot het gro­te doel dat ieder­een aan tafel uit­ein­de­lijk nastreeft – en dat vaak voor ieder­een vrij dicht bij elkaar ligt: we wil­len alle­maal voor­uit.

‘Je moet de ambi­tie heb­ben zaken te rela­ti­ve­ren’

Com­plexi­teit is uit­ein­de­lijk voor­al een men­se­lijk feno­meen. Het gaat niet alleen om tech­niek. Het gaat gro­ten­deels over de rol­len en karak­ters van de men­sen aan tafel. De bes­te lei­ders zijn in staat alles wat hier aan emo­ties en frus­tra­ties en ambi­ties bij­komt, weg te kne­den. Door afstand te nemen, door je in te leven. Als de wereld zelf com­plexer wordt, dan moet je leren zaken ver­sim­peld aan te vlie­gen. Ervoor te zor­gen dat je het zélf in elk geval sim­pel houdt.

Het gevaar bestaat dat je je laat mee­sle­pen; dat je alles wilt weten, door­gron­den, oplos­sen. Maar dan wordt het oplos­sen het doel op zich. En die oplos­sing: die gaat toch niet écht komen, want com­plexi­teit ís niet op te los­sen. Wie zich dat rea­li­seert, cre­ëert rust voor zich­zelf. Stelt zich­zelf in staat zaken ver­sim­peld aan te vlie­gen. Mak­ke­lij­ker de focus op het ‘gro­te­re’ doel te hou­den.

Daar ligt in dit soort pro­ces­sen mijn toe­ge­voeg­de waar­de. Niet zozeer het macro-pro­bleem dat ‘com­plexi­teit’ heet oplos­sen. Maar orga­ni­sa­ties hel­pen ‘de boel weer te over­zien’.

Je moet de ambi­tie heb­ben zaken altijd te rela­ti­ve­ren, en het niet moei­lij­ker te maken dan het is. Mijn stel­ling is: als ieder­een in een pro­ces of onder­han­de­ling dat doet, als ieder­een alles een paar pro­cent sim­pe­ler houdt…

Dan zul je zien: met elkaar kun­nen we com­plexi­teit echt wel aan. En blijkt: com­plexi­teit een feno­meen is dat zaken­doen voor­al léuk maakt.

 

Lees meer over com­plexi­teit bin­nen ven­noot­schap­pe­lij­ke struc­tu­ren en hoe je daar­in over­zicht houdt in de blog van Hendrik-Jan Bleijerveld (Part­ner Cor­po­ra­te M&A).