Alert
Automatisering is ook in de financiële sector een belangrijke ontwikkeling. Onze advocaten Emanuel van Praag en Thierry van den Bergh (financieel recht) formuleerden praktische handvatten voor het inrichten van roboadvies en (semi)automatisch vermogensbeheer. Zij publiceerden hierover in het Tijdschrift voor Financieel Recht (‘Roboadvies: de robot de (menselijke) maat genomen’).
Op 15 maart 2018 heeft de AFM twee documenten gepubliceerd over roboadvies inzake verzekeringen, kredieten en (semi) automatisch vermogensbeheer bij beleggingen, te weten: (i) Visie op roboadvies kansen, zorgplicht en aandachtspunten; en (ii) de Leidraad invulling van de zorgplicht bij (semi)automatisch vermogensbeheer. De auteurs betrekken in het artikel tevens de ESMA Guidelines on certain aspects of MiFID II suitability requirements van 28 mei 2018. Hoewel het ESMA-document en het tweede AFM document strikt genomen alleen betrekking hebben op beleggen, wordt in dit artikel aan dit onderscheid voorbijgegaan nu de logica in de drie documenten overeenkomt. Daardoor worden alle soorten beleggingsdiensten, alsook verzekeren en kredietverschaffing in de term ‘roboadvies’ gevat. In het kader van de aanbevelingen in deze documenten bespreken de auteurs de volgende onderwerpen:
1. Ontwikkelen en beheer van algoritmes
Auteurs constateren dat een aanbieder van roboadvies, bij de ontwikkeling of aankoop van de benodigde algoritmes, de integriteit van (klant)data en de doelgroep waarvoor het advies bedoeld is niet uit het oog mag verliezen. Daarnaast dient bij dit proces aandacht te worden besteed aan: (i) de beschikbaarheid van IT-systemen; (ii) het aantrekken van mensen met verschillende expertises; (iii) documentatie; en (iv) het belang van terughoudendheid bij het gebruik van artificial intelligence. Vervolgens behandelen de auteurs de vereisten inzake het beheer van de algoritmes zoals een ‘rode knop’ functie waarmee een algoritme te alle tijden kan worden stilgelegd.
2. Kennis en opleiding van medewerkers
Besproken wordt dat de AFM en ESMA hun aandacht verleggen. Van toezicht op traditioneel klantcontact, naar toezicht op de mate waarin medewerkers niet alleen kennis hebben van de financiële producten/diensten, maar ook van de gebruikte algoritmes. Het aanwenden van algoritmes stelt dus aanvullende eisen aan de kennis en opleiding van medewerkers.
3. Onboarding van klanten
Vervolgens behandelen de auteurs het gebruik van algoritmes bij de onboarding van klanten. Anders dan bij fysieke onboarding-gesprekken het geval, is het bij geautomatiseerde onboarding van klanten moeilijker om hun kennis en ervaring te beoordelen op basis van verbale en non-verbale communicatie. Om die reden worden eisen gesteld die een goede voorstelling van zaken bij de klant moeten garanderen. Om hier zeker van te zijn, kunnen financiële instellingen slim gebruik maken van knock-out vragen en verificatievragen. Daarnaast moet gegarandeerd worden dat algoritmes, bij het inwinnen van informatie over de klant, gegeven antwoorden juist interpreteren en onjuiste of onlogische antwoorden kunnen herkennen.
4. Communicatie met klanten
De toezichthouders vragen financiële ondernemingen stil te staan bij de communicatie met klanten in een digitale omgeving. Met name moet de onderneming: (i) zich inspannen om ervoor te zorgen dat online gepresenteerde informatie daadwerkelijk blijft hangen bij klanten; (ii) de klant op de hoogte stellen van de rol van algoritmes in de dienstverlening; en (iii) klanten ten minste met een brief of e-mail op de hoogte stellen dat bepaalde informatie online klaarstaat wanneer die informatie wettelijk op een duurzame drager verstrekt moet worden.
5. Privacy-aspecten
Daarna staan de auteurs stil bij overwegingen vanuit een privacy/AVG oogpunt. Daarbij wordt besproken wanneer sprake kan zijn van ‘individuele geautomatiseerde besluitvorming’ en waarom dit relevant is voor financiële instellingen die gebruik willen maken van algoritmes.
6. Voorkomen van witwassen
Tot slot bespreken de auteurs de AML-risico’s bij het digitaal onboarden van klanten. In dit kader wijzen de auteurs erop dat niet blind mag worden vertrouwd op een algoritme en dat het doen van client due diligence bijzondere aandacht verdient wanneer diensten uitsluitend via het internet worden aangeboden.
Hoewel het wettelijk kader en de zorgplichten voor deze innovatieve vormen van financiële dienstverlening tot op heden niet afwijken van de meer traditionele/fysieke tegenhangers, dienen financiële ondernemingen de verwachtingen van de AFM en ESMA ter harte te nemen.
Het volledige artikel vindt u hier.
Bij vragen of behoefte aan verdere informatie met betrekking tot dit onderwerp kunt u contact opnemen met onze advocaten financieel recht Emanuel van Praag en Thierry van den Bergh.